Arteterapia

Pozytywny wpływ sztuki na psychikę człowieka znany jest od dawna. Arteterapię stosowano już pod koniec XIX w. ( francuscy psychiatrzy A. A. Tardieu i M. Simon )

Sigmund Freud postulował doniosłą rolę twórczości artystycznej w badaniu treści nieświadomości.

Na początku XX w. metodą tą zajmował się w Polsce wybitny pedagog i etyk, prof. Stefan Szuman, a potem  onkolog, prof. Julian Aleksandrowicz, który wprowadził tę technikę do szpitali jako uzupełnienie tradycyjnych metod kuracji. Metody te do dzisiaj stosowane są z powodzeniem na oddziałach psychiatrycznych i innych.

Wszelkie działania artystyczne są sposobem na wyrażenie siebie. Osoby z problemami natury emocjonalnej, psychologicznej, często dopiero przez sztukę są w stanie się otworzyć i sami zaczynają uświadamiać sobie podłoże swoich problemów, a to z kolei jest zwykle początkiem pozytywnych zmian. Jest to bezcenne, bo tylko wtedy terapeuta może im pomóc. „Puszczają” blokady emocjonalne, nagromadzone emocje znajdują w końcu ujście, lęki ustępują, zmniejsza się napięcie.

Należy wyraźnie podkreślić, że w arteterapii nie trzeba mieć żadnych uzdolnień w kierunku określonej dziedziny sztuki bo to nie ma znaczenia. Działanie terapeutyczne ma już sam proces twórczy.

Terapia sztuką jest skuteczna w przypadku osób:

• mających kłopoty z komunikacją werbalną,
• zmagających się z depresją, nerwicami, zaburzeniami lękowymi,
• leczących uzależnienia
• po traumie
• u pacjentów niepełnosprawnych intelektualnie
• jako terapia uzupełniająca w procesie leczenia chorób somatycznych, np. nowotworów
• dla dzieci z problemami emocjonalnymi, po ciężkich przejściach, autystycznych,
• jako forma dająca odprężenie, uwalniającą od napięcia

Dobór terapii dla pacjenta  ustala indywidualnie arteterapeuta  i jest on uzależniony  od kilku czynników: przede wszystkim od predyspozycji lub zainteresowań samego pacjenta („zawsze chciałam malować obrazy, ale nie było mi dane”), ale także od inwencji terapeuty oraz jego własnych umiejętności czy doświadczeń.

Arteterapia działa na dwóch płaszczyznach: tej nieświadomej i świadomej. O tej pierwszej mówimy, gdy do pacjenta zaczyna docierać to, co do tej pory wypierał lub z czego nie zdawał sobie sprawy. Przykładem może być sytuacja, w której na arteterapię zgłasza się osoba, która nie jest w stanie zbudować związku. Dzięki zajęciom, np. z malarstwa, w pewnym momencie udaje się dotrzeć do zdarzeń z jej dzieciństwa i zrozumieć, jak wpłynęły one na ukształtowanie się całej jej osobowości. Równie ważna jest świadoma płaszczyzna. Jeśli przy okazji arteterapii, dowiadujemy się, że potrafimy malować dobre obrazy, rośnie nasze poczucie własnej wartości. To zaś daje daje nam wiarę w swoje możliwości, zmienia nasz sposób postrzegania świata, a nawet myślenia, czy odczuwania.

Przez arteterapię może narodzić się zupełnie nowy człowiek.

Choreoterapia – terapia tańcem i ruchem. Umożliwia integrację emocji i stanu ducha z ciałem, uwalnia od stresu, pozwala na porzucenie dawnych wzorców ruchowych i naukę nowych. Dzięki choreoterapii możliwe jest bardziej świadome doświadczanie własnego ciała, pokonywanie jego ograniczeń, wyzwalanie pożądanych reakcji, jak radość, odprężenie, otwartość.

Muzykoterapia – praca z głosem, muzyką i instrumentami, która w niezwykły sposób otwiera pacjenta. Ludzie, którzy uczą się śpiewać, nagle obserwują w codziennym życiu, że zaczęli… mówić (w znaczeniu – wyrażać siebie, mówić, czego chcą). Muzykoterapia polega również na słuchaniu utworów muzycznych w formie  relaksacji bądż pobudzenia. Z kolei granie na instrumentach daje pacjentowi poczucie sprawstwa.

Bajkoterapia – terapeuta dobiera odpowiednie bajki terapeutyczne, czyta je i dyskutuje. Nie jest to terapia skierowana wyłącznie do dzieci. Słuchanie bajki wpływa kojąco, pobudza wyobraźnię, czasem podsuwa pewne rozwiązania.

Filmoterapia – terapia przez film. Terapeuta podsuwa filmy podejmujące temat, który w jakiś sposób koreluje z problemami pacjenta. Oglądanie filmów zakończone jest dyskusją.

Terapia przez sztuki plastyczne, takie jak: rysunek, malarstwo, rzeźba, grafika, tkactwo, wycinanki, kolorowanki i wiele innych – przez plastyczne dzieła pacjenta można dowiedzieć się wielu rzeczy o nim samym. Wyjątkiem są kolorowanki, które działają raczej wyłącznie relaksująco. Prosty rysunek, na którym pacjent proszony jest o narysowanie swojej rodziny, może być cennym drogowskazem dla terapeuty. Ugniatanie gliny, malowanie spontaniczne farbami pozwala uwolnić emocje a wszelkie prace manualne dają dodatkowo poczucie sprawstwa i często satysfakcję z własnych umiejętności.